અલ્લુરી સીતારામ રાજુ : માન્યમ વીરુડુ નામથી પ્રખ્યાત ભારતીય સ્વતંત્રતા સેનાની

અલ્લુરી સીતારામ રાજુનો જન્મ 04 જુલાઈ 1897 ના રોજ આંધ્રપ્રદેશના ભીમાવરમ નજીક મોગલ્લુ નામના ગામમાં થયો હતો. અલ્લુરી સીતારામ રાજુ એક સંત અને સ્વતંત્રતા સેનાની હતા તેઓ ન્યાયમાં દ્રઢ વિશ્વાસ રાખતા હતા. તેમણે ગેરકાયદેસર બ્રિટિશ નીતિઓ સામે ઘણી વખત અવાજ ઉઠાવ્યો અને તેમની સામે લડ્યા.

સ્રોત : વિકિપીડિયા

અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ પોતાનું શાળાકીય શિક્ષણ તેમના વતન ગામમાં પૂર્ણ કર્યું અને પછી ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે વિશાખાપટ્ટનમ ગયા. 18 વર્ષની ઉંમરે, તેમણે બધા દુન્યવી સુખોનો ત્યાગ કર્યો અને સંન્યાસી બન્યા. તેઓ બાળ સંન્યાસી તરીકે એજન્સી વિસ્તારના ટેકરીઓ અને જંગલોમાં ફરતા હતા અને સ્થાનિક આદિવાસી સમુદાય સાથે ભળી ગયા હતા. આદિવાસી લોકો તેમને એક સંત માનતા હતા જે તેમને બ્રિટિશ અધિકારીઓના હાથે તેમના અપમાનજનક અસ્તિત્વમાંથી મુક્ત કરશે.

અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ શરૂઆતમાં ગાંધીજીની અસહકાર ચળવળથી પ્રભાવિત થઈ આદિવાસીઓને સ્થાનિક પંચાયત અદાલતોમાં ન્યાય મેળવવા અને વસાહતી અદાલતોનો બહિષ્કાર કરવા પ્રેરણા આપી. પરંતુ, આમ કરવાથી તેમની સમસ્યાઓ ઓછી થઈ નહીં અને આખરે તેમણે આ ચળવળ દ્વારા પરિવર્તનની જરૂરિયાત વિશે જાગૃતિ ફેલાવી.

અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ ઓગસ્ટ ૧૯૨૨માં બ્રિટિશરો સામે રામ્પા બળવો શરૂ કર્યો. રામ્પા વહીવટી વિસ્તારમાં લગભગ ૨૮,૦૦૦ આદિવાસીઓ રહેતા હતા. આ જાતિઓ ખેતીની ‘પોડ્ડુ પ્રણાલી'નો ઉપયોગ કરતી હતી જેમાં દર વર્ષે જંગલનો એક નાનો ભાગ ખેતી માટે સાફ કરવામાં આવતો હતો. આ ખેતી આદિવાસીઓના ખોરાકનો એકમાત્ર સ્ત્રોત હતો. અંગ્રેજો આદિવાસીઓને જંગલમાંથી હાંકી કાઢવા માંગતા હતા જેથી તેઓ લાકડા માટે આ વિસ્તારના જંગલો કાપી શકે. અંગ્રેજો આ લાકડાનો ઉપયોગ રેલ્વે અને જહાજો બનાવવા માટે કરવા માંગતા હતા. આદિવાસીઓને ટકી રહેવા માટે જંગલો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતા. જંગલો કાપવા માટે, 'મદ્રાસ વન અધિનિયમ, 1882' ઘડવામાં આવ્યો.

મદ્રાસ વન અધિનિયમ 1882 અને માન્યમ બળવો

મદ્રાસ વન અધિનિયમ, 1882 આદિવાસી સમુદાયોને જંગલોમાં મુક્તપણે ફરવાથી પ્રતિબંધિત કર્યા અને તેમને તેમની પરંપરાગત પોડ્ડુ ખેતી કરવાથી પણ અટકાવ્યા. આ જુલમી હુકમથી આદિવાસીઓએ બળવો કર્યો. આ બળવાને માન્યમ બળવા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ જાતિઓએ પર્વતીય પ્રદેશમાં રસ્તાઓ અને રેલ્વે લાઇનોના નિર્માણમાં બંધુઆ મજૂર તરીકે કામ કરવાનો ઇનકાર કર્યો. અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ તેમના માટે ન્યાયની માંગ કરી. તેમણે અંગ્રેજો સામે લડવા માટે ગેરિલા યુદ્ધનો આશરો લીધો. પોતાની આદિવાસી સેના સાથે તેમણે અનેક પોલીસ સ્ટેશનો પર હુમલો કર્યો અને દરોડા પાડ્યા. ઘણા બ્રિટિશ અધિકારીઓને મારી નાખ્યા, અને પોતાની લડાઈ ચાલુ રાખવા માટે દારૂગોળો અને શસ્ત્રો પણ ચોરી લીધા. સ્થાનિક લોકો તરફથી તેમને ભારે ટેકો મળ્યો અને તેઓ લાંબા સમય સુધી અંગ્રેજોથી બચવામાં સફળ રહ્યા. અંગ્રેજો સામેના તેમના બે વર્ષના સશસ્ત્ર સંઘર્ષ (1922-24)થી બ્રિટિશ અધિકારીઓ એટલી હદે હેરાન થયા કે તેમણે તેમને જીવતા કે મૃત પકડી શકે તેવા કોઈપણને 10000 રૂપિયાનું ઇનામ આપવાની જાહેરાત કરી હતી.

અલ્લુરી સીતારામ રાજુને પકડવા અંગ્રેજો સતત આદિવાસીઓ પર જુલમ કરતા રહ્યા. એક ન્યાયપ્રિય માણસ હોવાના કારણે આદિવાસીઓ પર જુલમ ઓછો થાય તે માટે અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ આત્મસમર્પણ કર્યું. તેમને આશા હતી કે આત્મસમર્પણના બદલામાં તેમને નિષ્પક્ષ ન્યાય મળશે. પરંતુ 07 મે 1924 ના રોજ તેમને વિશ્વાસઘાતથી ફસાવી દેવામાં આવ્યા. અલ્લુરી સીતારામ રાજુને ઝાડ સાથે બાંધી અને ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી. 08 મે ના રોજ તેમના અગ્નિસંસ્કાર કરવામાં આવ્યા. આ રીતે બ્રિટિશ સરકાર સામેની તેમની ભવ્ય લડાઈનો અંત આવ્યો.

અલ્લુરી સીતારામ રાજુએ આપણને સામ્રાજ્યવાદ વિરોધી બળવાનો પ્રેરણાદાયક વારસો આપ્યો છે. આજે, ઇતિહાસ તેમને એક નિર્ભય ક્રાંતિકારી તરીકે યાદ કરે છે. એક આદિવાસી ન હોવા છતાં આદિવાસી લોકોના અધિકારો અને સ્વતંત્રતા માટે તેઓ લડ્યા હતા. તેમની બહાદુરી અને હિંમત માટે તેમને "માન્યમ વીરુડુ" (જંગલનો હીરો) શીર્ષકથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. દર વર્ષે આંધ્રપ્રદેશ સરકાર તેમની જન્મ તારીખ 4 જુલાઈને રાજ્ય ઉત્સવ તરીકે ઉજવે છે.